Τι γνωρίζεις για την ελονοσία;

Τι γνωρίζεις για την ελονοσία;

Ως παγκόσμια ημέρα κατά της ελονοσίας έχει οριστεί η 25η Απριλίου. Όταν πληροφορήθηκα την καθιέρωση αυτής της υπενθύμισης – ημέρας ευαισθητοποίησης, επανέφερα ασυνείδητα στη σκέψη μου τις πληροφορίες και τις γνώσεις που δέχτηκα κι απέκτησα αντίστοιχα, στο σχολείο και συνεχίζω να δέχομαι στο πανεπιστήμιο, σχετικά με το επιστημονικό υπόβαθρο της προαναφερθείσας νόσου.

Πόσο ενημερωμένοι είμαστε στ’ αλήθεια, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για τη συγκεκριμένη ασθένεια; Αληθεύει πως απαραίτητο για την εμφάνιση της είναι το κουνούπι να είναι φορέας της;

Αρχικά, φορέας της ελονοσίας είναι ο κώνωπας του γένους Anopheles, αλλά και ο άνθρωπος – ξενιστής του παρασίτου Plasmodium (πλασμώδιο, που ανήκει στα πρωτόζωα).

Συγκεκριμένα, ο θηλυκός κώνωπας που περιέχει σποροζωίτες του πλασμωδίου στο σίελό του μεταδίδει τη λοίμωξη.

Τα χαρακτηριστικότερα συμπτώματα της νόσου είναι ο πυρετός, το ρίγος, η έντονη κεφαλαλγία και συχνά ο έμετος, τα οποία εκδηλώνονται συνήθως ανά 2-3 μέρες ανάμεσα σε ασυμπτωματικές περιόδους!

Ενώ από το 1960 και μετά στις ΗΠΑ, τα κρούσματα είχαν μειωθεί δραματικά, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η αύξησή τους, με αποτέλεσμα τη διεθνή επανεμφάνιση της νόσου.

Έχει σημειωθεί μετάδοσή της μέσω χρήσης μη αποστειρωμένων συριγγών από ναρκομανείς, αλλά και μέσω μεταγγίσεων σε ενδημικές περιοχές.

Επιδημιολογικά, οι νοσούντες ανέρχονται στους 300-500 εκ. παγκοσμίως και οι αποθανόντες στους 2-4 εκ. ετησίως. Στην Αφρική σημειώνεται το 90% των συνολικών θανάτων και υπολογίζεται πως στην ήπειρο αυτή κάθε 30 δευτερόλεπτα ένα παιδί πεθαίνει από ελονοσία! Αυτό εξηγείται και από τα πενιχρά μέσα που οι κάτοικοι διαθέτουν για την ιατρική αντιμετώπιση ενός τέτοιου φαινομένου…

Οι μορφές της ελονοσίας είναι τέσσερις (τέσσερα είναι και τα «υποψήφια» πλασμώδια) και η σοβαρότητα της νόσου εξαρτάται από το παράσιτο που θα προσβάλει τον οργανισμό.

Τα P. (Plasmodium) virax, P. ovale και P. malariae αντιμετωπίζονται με σχετική ευκολία και επιτυχία.

Τα πρώτα δύο προκαλούν το λεγόμενο καλοήθη τριταίο πυρετό. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς από P. virax επιβιώνουν για πολλά χρόνια – ακόμη και χωρίς θεραπεία! – το P. virax μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα κατάσταση για μήνες ή και χρόνια στο ήπαρ του ασθενούς. Έτσι, είναι εύκολο να παρατηρηθεί εκ νέου μόλυνση των κουνουπιών από μολυσμένους φορείς!

Το P. malariae προκαλεί καλοήθη τεταρταίο πυρετό, αλλά έχει επίσης μειωμένη διασπορά και επίπτωση.

Το πιο επικίνδυνο φαινόμενο είναι η προσβολή από το P. falciparum που προκαλεί τον κακοήθη τριταίο πυρετό και έχει θνητότητα 50%, αν δε μεσολαβήσει θεραπεία. Αυτής της μορφής η ελονοσία προκαλεί καταστροφή περισσότερων ερυθρών αιμοσφαιρίων από ότι άλλες, κι έτσι εμφανίζεται βαρύτερη αναιμία. Επιπρόσθετα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια εμφανίζουν εξογκώματα με αποτέλεσμα την προσκόλλησή τους στα τοιχώματα των τριχοειδών αγγείων και την απόφραξη αυτών! Η απόφραξη αυτή οδηγεί σε ιστική νέκρωση, νεφρική και ηπατική, ή και εγκεφαλική βλάβη (εγκεφαλική ελονοσία). Οι σποροζωίτες που αναφέραμε προηγουμένως, μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος, εισέρχονται στα ηπατοκύτταρα εντός 30 λεπτών και αφού πολλαπλασιαστούν με σχιζογονία απελευθερώνονται 30.000 μεροζωίτες στην κυκλοφορία! Αυτοί εισέρχονται στα ερυθρά που ρήγνυνται και απελευθερώνουν 20 μεροζωίτες το καθένα. Οι μεροζωίτες αυτοί προσβάλλουν εκ νέου ερυθροκύτταρα κ.ο.κ…αν μόνο το 1% των ερυθρών περιέχουν παράσιτα, τότε ανά πάσα στιγμή στο αίμα ενός ασθενούς με ελονοσία κυκλοφορούν περίπου 100.000.000.000 παράσιτα!

Έτσι, η διάγνωση της ελονοσίας, γίνεται με εύρεση μολυσμένων ερυθρών σε παρασκευάσματα αίματος.

Οι ασθενείς που επιβιώνουν από τη νόσο, παρουσιάζουν έναν τύπο σχετικής ανοσίας σε αυτήν – μόνο όσο παραμένουν στις ενδημικές περιοχές! Υπάρχει πιθανότητα επαναμόλυνσης, αλλά τα συμπτώματα είναι ηπιότερα.

Η ελονοσία κατά την κύηση, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, λόγω καταστολής της επίκτητης ανοσίας που κανονικά υφίσταται.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση, το στάδιο του σποροζωίτη που περιλαμβάνει λίγα παθογόνα αποτέλεσε στόχο σε κάποια πειραματικά εμβόλια, όμως επειδή η αναπαραγωγή του παρασίτου συμβαίνει σε στάδια και όταν φτάνουν στο αίμα ο αριθμός τους φτάνει τα τρισεκατομμύρια, ένα υποψήφιο εμβόλιο θα κατόρθωνε να περιορίσει μόνο τα συμπτώματα. Ενδιαφέρουσα χαρακτηρίζεται η μέθοδος που θέλει το εμβόλιο να περιορίζει τη μετάδοση, χρησιμοποιώντας τον άνθρωπο – ξενιστή για παραγωγή αντισωμάτων τα οποία θα μεταφερθούν στο κουνούπι που θα τραφεί από εκείνον! Αυτό μεν απαιτεί το ότι οι εμβολιαζόμενοι θα εμφανίζουν τη νόσο…με γνώμονα το κοινό καλό, δε. Ένα επιπλέον πρόβλημα στη δημιουργία εμβολίων είναι το γεγονός πως το παθογόνο, σε διάφορα στάδια, διαθέτει 7.000 γονίδια που έχουν ικανότητα μετάλλαξης…Στόχος των επιστημόνων είναι η δημιουργία εμβολίου με 50% αποτελεσματικότητα και διάρκεια μεγαλύτερη του ενός έτους.

Κλινικές δοκιμές γίνονται για ένα τέτοιο εμβόλιο που δημιουργήθηκε από μια πρωτεϊνη του σποροζωίτη σε ζύμη!

Η φαρμακευτική προσέγγιση διακρίνεται σε προληπτική και θεραπευτική. Στην προληπτική αντιμετώπιση, εντάσσονται φάρμακα που προορίζονται για ταξιδιώτες σε ενδημικές περιοχές, όπως η χλωροκίνη, το φάρμακο Malarone σε περιοχές με αντοχή στη χλωροκίνη (συγκερασμός atovaquone & proguanil), η μελφοκίνη (Lariam). Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται μία φορά εβδομαδιαία, αλλά συνοδεύονται με σοβαρές και πιθανώς μόνιμες παρενέργειες (ζάλη, απώλεια ισορροπίας, κατάθλιψη, παραισθήσεις). Στη θεραπευτική αντιμετώπιση επικρατέστερα φάρμακα είναι η μαλαρόνη, γενικά φάρμακα που περιέχουν αρτεμισιίνη, ή η κινίνη (per os, δια στόματος) μαζί με ένα αντιβιοτικό, όπως η δοξυκυκλίνη.

Η πρόληψη της ελονοσίας γίνεται κυρίως με εντομοκτόνα και σίτες (το κουνούπι Anopheles τρέφεται τη νύχτα). Απαραίτητη κρίνεται η εξέλιξη των ιατρικών ερευνών και η τήρηση ανθρωποκεντρικής πολιτικής από τους αρμόδιους, για την εφαρμογή αποτελεσματικότερων μεθόδων αντιμετώπισης της ελονοσίας, αλλά και η προσεκτική μας στάση απέναντι στη νόσο.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *