Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Τρίγλια Μικράς Ασίας στις 8 Ιανουαρίου 1867 και δολοφονήθηκε στις 27 Αυγούστου 1922. Ήταν Έλληνας Μικρασιάτης θεολόγος και επίσκοπος που διετέλεσε Μητροπολίτης Δράμας και Σμύρνης. Ως άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η μνήμη του τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Την περίοδο 1902-1910 διετέλεσε Μητροπολίτης Δράμας και Φιλίππων με σημαντική δράση στον Μακεδονικό Αγώνα. Από το 1910 έως και τον μαρτυρικό του θάνατο διετέλεσε Μητροπολίτης Σμύρνης με σημαντικές πρωτοβουλίες για τον αθλητισμό, την παιδεία αλλά και την κοινωνική πρόνοια της πόλης. Ο Χρυσόστομος Σμύρνης, ή αλλιώς Μητροπολίτης Χρυσόστομος Καλαφάτης, υπήρξε ο τελευταίος επίσκοπος Σμύρνης της μιας από τις εφτά εκκλησίες της Αποκαλύψεως και, αναμφίβολα, εμβληματική μορφή της μικρασιατικής καταστροφής, λόγω της αξιοθαύμαστης, πραγματικά γενναίας επιλογής του, να μην εγκαταλείψει το ποίμνιό του, στις 27 Αυγούστου του 1922, πάρα τη δυνατότητα ασφαλής διαφυγής του, εξασφαλισμένη από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ο Χρυσόστομος Σμύρνης βασανίστηκε απάνθρωπα από τον τουρκικό στρατό, που τον τύφλωσε, τον έσυρε από τη γενειάδα στον τουρκομαχαλά και τον κατακρεούργησε, μετά από εντολή του Νουρεντίν πασά, ενώ εκείνος τους ευλογούσε. Σύμφωνα με τον Ουμάρ, ο Νουρεντίν επέλεξε να… απαλλαγεί το συντομότερο από το Χρυσόστομο, καθώς ήθελε να αποφύγει την έναρξη μιας δίκης που θα έδινε το περιθώριο σε χώρες της Ευρώπης (κυρίως στις ισχυρές που επιδρούν σημαντικά σε πάσης φύσεως εξελίξεις) να επέμβουν, με τελικό αποτέλεσμα την ανεπιθύμητη για εκείνον, αθώωση του ιεράρχη…
Η μεγαλειώδης αυτή επιλογή πατριωτισμού κι αυτοθυσίας, η μαρτυρική επιμονή βασανιστηρίων και η αγνή, ειλικρινής επιθυμία του ιεράρχη να πεθάνει αξιοπρεπώς μαζί με τον ελληνισμό της Σμύρνης, οδήγησε την Εκκλησία της Ελλάδος, το 1993, στη λήψη της απόφασης εισαγωγής του εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης στο αγιολόγιο της εκκλησίας, μαζί με όλους τους υπόλοιπους αναγνωρισμένους μάρτυρες της Μικρασιατικής καταστροφής. Τη μεγαλοψυχία του Χρυσοστόμου Σμύρνης, μνημόνευσε, μεταξύ άλλων, και ο γνωστός λογοτέχνης Ηλίας Βενέζης, που γνώριζε εκ των έσω την καταστροφή, καθώς βίωσε τη φρίκη της συντριβής της Σμύρνης, γράφοντας για εκείνον, στο βιβλίο του «Μικρασία Χαίρε»: «Η δράση του στον καιρό του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, στον καιρό των διωγμών των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, και στη διετία 1920-22, τον είχε αναδείξει πρώτο στόχο. Αυτός ήταν ο ηγέτης, ο εθνάρχης, η ψυχή της Ελληνικής Μικρασίας». Ο Βενέζης τονίζει ότι ο Χρυσόστομος με τη δράση του και το μαρτυρικό του θάνατο «υπηρέτησε το Γένος και την Εκκλησία γράφοντας μια σελίδα χρυσή». Η Πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης στην πόλη μας, τη Νέα Σμύρνη, βρίσκεται στη βασική είσοδο της πόλης από τη Λεωφόρο Συγγρού, στη θέση που παλιότερα ήταν γνωστή ως «Στροφή Νέας Σμύρνης». Επί της πλατείας έχει διαμορφωθεί το «Άλσος Μικρασιατικής Μνημοσύνης». Εκεί βρίσκεται και ο ανδριάντας του Χρυσοστόμου Σμύρνης, ο οποίος φιλοτεχνήθηκε από τον Θανάση Απάρτη. Ο Χρυσόστομος Σμύρνης, αποτελεί ένα σχετικά σύγχρονο σύμβολο αυτοθυσίας και ακλόνητης πίστης στον άνθρωπο και στο Θεό. Σαν ένας άλλος Χριστός, υπομένει την καταστροφή, διατηρώντας την πίστη του στην ανθρωπότητα και στην ανάσταση. Ελπίζει πως μέσα από τις στάχτες, θα γεννηθεί το φως. Απαντά στο μίσος, στην καταστροφή και στο θάνατο με ευλογία κι αγάπη, μεταφέροντας σε ολόκληρη την ανθρωπότητα το πραγματικό νόημα της αυτοθυσίας του Χριστού.
