Τις τελευταίες μέρες μας έχουν απασχολήσει έντονα τα γεγονότα που αφορούν στις διάφορες μορφές κακοποίησης. Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε μετά την καταγγελία της πρωταθλήτριας Σοφίας Μπεκατώρου για σεξουαλική παρενόχληση και αφού συγκρούστηκε το «γιατί τώρα» με το «επιτέλους τώρα», τα βρήκαμε κάπου στο «έστω και τώρα» και πλέον βγαίνουν στην επιφάνεια μυστικά βαθιά κρυμμένα στα καμαρίνια και στις κουίντες του θεάτρου. Γυναίκες και άνδρες ηθοποιοί μαρτυρούν γεγονότα που συνέβησαν, άλλα πιο πρόσφατα, άλλα στο μακρινό παρελθόν, που τους στιγμάτισαν, αλλά δεν έβρισκαν τη δύναμη να τα ομολογήσουν. Οι απόψεις που ακούγονται από το κοινωνικό σύνολο είναι διφορούμενες.
Άλλοι στέκονται γενναία στο πλευρό των καταγγελλόντων, υποστηρίζοντας το σθένος τους να αποκαλύψουν αυτά τα γεγονότα, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν να συμβούν άλλα παρόμοια στο μέλλον. Άλλοι, διστακτικά λαμβάνουν το μέρος των καταγγελθέντων λέγοντας ότι δεν πρέπει να εκδικάζονται αυτά τα περιστατικά στα media και πως η δημόσια κατακραυγή δεν είναι η λύση. Το θέατρο περνάει κρίση ψιθυρίζουν άλλοι…
Η κοινωνία περνάει κρίση, θα πω εγώ.
Η κοινωνία είναι άρρωστη βαθιά και τώρα αρχίζουν να φαίνονται πιο έντονα οι πληγές της.
Η κοινωνία του θεάτρου είναι αυτή που αποδέχεται εδώ και χρόνια να συμβαίνουν τέτοια περιστατικά κακοποίησης κάθε μορφής, γιατί η ίδια κοινωνία δεν αντέδρασε ποτέ. Όχι τα πληγωμένα θύματα, αλλά όλοι οι υπόλοιποι τριγύρω που σιωπούσαν γνωρίζοντας τι έχει συμβεί.
Αναρωτιέμαι όμως αν η δόξα, η καριέρα, η προβολή ήταν πιο ισχυρά κίνητρα από την αποτροπή της βίας. Μήπως οι ίδιοι οι θύτες είχαν την εξουσία να μοιράζουν όνειρα και καριέρες για να εξαγοράζουν τη σιωπή των μαρτύρων; Έχουμε σκεφτεί το ενδεχόμενο, να εκμεταλλεύονται ακόμα και την ανασφάλεια των ανθρώπων του θεατρικού χώρου, οι οποίοι αγωνιούν για την επιβίωση τους όταν κλείνει η αυλαία και σβήνουν τα φώτα; Αλλά και η ευρύτερη κοινωνία υποψιάζεται εδώ και χρόνια το γεγονός ότι για να έρθει η επιτυχία στο θέατρο, πρέπει να περάσει πρώτα από άλλους δρόμους, ίσως από μια σιωπηλή ανταλλαγή αξιοπρέπειας με ρόλους καριέρας. Αυτό συζητιέται ευρέως, χωρίς να απασχολεί κανέναν η πιθανότητα όντως να συμβαίνει. Αυτή είναι μια πληγή της κοινωνίας μας: ότι έχουμε εξοικειωθεί σε τέτοιο βαθμό με τη διάβρωση των αξιών, που δεν μας αγγίζει πια.
Η ίδια κοινωνία όμως, έξω από τα φώτα του θεάτρου, είναι αυτή που αδιαφορεί όταν ακούει τη γυναίκα στο επάνω διαμέρισμα να κακοποιείται από τον σύζυγο της, αλλά δεν αντιδρά. Ότι συμβαίνει έξω από το δικό μας χώρο, δεν μας αφορά και δεν θέλουμε να ανακατευτούμε σε ξένες υποθέσεις, μέχρι αυτές να γίνουν οικογενειακή τραγωδία και ο φερόμενος ως δράστης να απασχολήσει την κοινή γνώμη και όλοι τότε ξαφνικά να γνωρίζουμε τι ζούσε καθημερινά η άτυχη γυναίκα, που φυσικά θα το αναφέρουμε στο ρεπορτάζ του δημοσιογράφου μας θα μας ρωτήσει και θα εξασφαλίσουμε έτσι τα πέντε λεπτά δημοσιότητας που μας αναλογούν. Αυτή είναι μια άλλη πληγή της κοινωνίας μας : η αδιαφορία για ότι συμβαίνει έξω από τους τοίχους του σπιτιού μας, ακόμη κι αν γνωρίζουμε την κατάληξη.
Αλλά και στους εργασιακούς χώρους, η μικρή μας κοινωνία γίνεται μάρτυρας περιπτώσεων σεξουαλικής παρενόχλησης σε εργαζόμενους, λεκτικής ή ψυχολογικής βίας από ανώτερα στελέχη και προϊσταμένους, αλλά κανείς δεν αντιδρά. Γιατί αυτό, ίσως σταθεί εμπόδιο στην επαγγελματική ανέλιξη και ίσως κάποιος να χάσει τη θέση του, γιατί προσπαθεί να τα βάλει με την εξουσία. Έτσι συντηρούμε και αυτό το φαινόμενο των διαφόρων μορφών βίας στον εργασιακό χώρο και αυτή είναι μια ακόμη πληγή της κοινωνίας μας, γιατί το ίδιον όφελος είναι πιο ισχυρό από την αποκάλυψη της ψυχοφθόρας βδελυγμίας που φέρουν οι πράξεις αυτές σε όποιον χώρο κι αν συμβαίνουν.
Ας δούμε όμως τι συμβαίνει και στην πρώτη μικρή κοινωνία που εντάσσεται κάθε άνθρωπος, την οικογένεια. Η ελληνική οικογένεια, γεμάτη υποκρισία και δήθεν καθωσπρεπισμό περιβάλλει ολόκληρη την ύπαρξη της ανά τους αιώνες, σε μια φράση «τι θα πει ο κόσμος». Μπροστά στην αποδοκιμασία και την κατάκριση του κοινωνικού συνόλου, αποκρύπτονται περιστατικά κάθε μορφής κακοποίησης, με απώτερο σκοπό να προβληθεί η εικόνα της υποδειγματικής οικογένειας. Για τον πατέρα ίσως είναι ντροπή να αποκαλύψει ότι η κόρη του έπεσε θύμα βιασμού, γιατί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την αποδοκιμασία του άμεσου περιβάλλοντος του. Μια μητέρα ενδεχομένως να συμβουλεύσει την κόρη της να μην διαλύσει το σπιτικό της, ακόμη και αν ο άντρας της την κακομεταχειρίζεται και της ασκεί βία. Θα τους σχολιάζει όλη η γειτονιά και έπειτα έχει και παιδιά, τα οποία θα μεγαλώσουν με εικόνες ενδοοικογενειακής βίας που πιθανότατα θα αναπαράξουν ως ενήλικες στην δική τους οικογένεια, αν δεν θεραπευτούν κάποτε από τα τραύματα αυτά, της παιδικής ηλικίας. Αυτή είναι άλλη μια πληγή της ελληνικής κοινωνίας , η υποκρισία και η θυσία των ηθικών αξιών στο βωμό του φαίνεσθαι.
Ας μην καταδικάσουμε το θέατρο. Ήταν και θα είναι πάντα η τέχνη που δίνει τροφή στην ψυχή μας. Ας καταδικάσουμε όμως με όλη μας τη δύναμη, τέτοιου είδους περιστατικά βίας που συμβαίνουν στο χώρο του θεάτρου και σε όποιον χώρο γίνονται αντιληπτά, ώστε να σταματήσουν κάποτε να συμβαίνουν. Ας φροντίσουμε να μαθαίνουμε στα παιδιά μας, από μικρή ηλικία, να θέτουν όρια ακλόνητης αξιοπρέπειας με οποιοδήποτε κόστος. Ας φροντίσουμε να μην σιωπούμε όταν γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών βίας, γιατί η αποσιώπηση μας καθιστά αυτομάτως συνένοχους .
Έτσι όπως είναι τραυματισμένη η κοινωνία μας, με ορατές τις πληγές τις δεν έχουμε παρά δύο επιλογές: είτε να τη στείλουμε σε ένα απόμακρο «νησί» για να μην βλέπουμε τις ασχήμιες της καταδικάζοντας την να υποκύψει στα τραύματα της, ή να αγωνιστούμε με κάθε τρόπο να την γιατρέψουμε κλείνοντας μία μία τις πληγές της, ξεκινώντας από το βαθύτερο εγώ μας.
